Oyunun Temel Amacı
• Oyun sahası 120 yard uzunluğunda bir futbol sahası büyüklüğündedir.
• Oyun alanı 12 adet 10’ar yard’lık dilime bölünmüştür.
• Temel amaç, rakip takımın koruduğu end-zone’a girerek TOUCHDOWN yapmaktır.
• 15’er dakikalık 4 çeyrek sonunda en çok sayı yapan takım maçı kazanır.
• Oyun her iki takımdan 11’er kişi ile oynanır. Sınırsız sayıda oyuncu değiştirme hakkı vardır.
Sayı Yapma Şekilleri
• Touchdown – 6 Sayı
+ PAT – 1 Sayı
EPA – 2 Sayı
• Field Goal – 3 Sayı
• Safety – 2 Sayı
Touchdown
• Oyuncunun rakip takımın koruduğu end-zone’a topla beraber girmesidir.
• 6 sayı değerindedir.
• TD yapıldıktan sonra, sayıyı yapan takım, 1 sayılık PAT (Point-After-Touchdown) veya 2 sayılık EPA (Extra-Point-Attempt) denemesinde bulunur. Seçim hakkı sayıyı yapan takımındır.
• PAT veya EPA yapıldıktan sonra sayıyı atan takım başlama vuruşu ile topu karşı takıma verir.
• “Topla koşan oyuncu, top kurallara uygun bir şekilde kendi kontrolünde iken rakip takımın kale çizgisini geçerse [touchdown olur]”. (Kural Kitabı 8-2-1-a)
• Buna göre, topun uç noktasının kale çizgisini geçmesi TD olması için yeterlidir.
• Oyuncu rakip end-zone içinde kendisine atılan pası tutarsa ve kontrol ederse, bu da Touchdown olarak değerlendirilir.
Field Goal
• Hücum takımının topa ayakla vurarak rakip kale direkleri arasından geçirmesidir.
• Rakip end-zone’a bir miktar yaklaşan, ancak TD yapamayacak durumda olan bir takım, genellikle 4. hakkında bu denemeyi yapar.
• Field-goal sonrası, sayıyı atan takım başlama vuruşu ile topu karşı takıma verir.
• Field-goal başarısız olursa, top hücum takımının topa field-goal denemesi öncesinde en son sahip olduğu noktada rakip takıma geçer.
PAT ve EPA
• Touchdown yapıldıktan sonra, sayıyı yapan takım 1 sayılık PAT veya 2 sayılık EPA denemesinde bulunabilir.
• Bu denemelerde, savunma takımı da topu kapıp rakip kaleye koşarak 2 sayı alabilir.
• Top savunan takımın 3-yard çizgisine konur.
• PAT (Point-After-Touchdown), Field-Goal’daki gibi topun ayakla vurularak kale direkleri arasından geçirilmesidir.
• EPA (Extra-Point-Attempt), normal bir hücum oyunu gibi, bir haklık bir oyundur. Hücum takımı bir hakta rakip 3-yard çizgisinden end-zone’a girerek 2-sayı almaya çalışır.
• Ekstra sayı denemesi başarılı veya başarısız bir şekilde tamamlandıktan sonra top Kick-Off (Başlama Vuruşu) ile savunan takıma verilir.
Safety
• Safety, savunma takımının yaptığı bir sayı çeşididir.
• Hücum takımı oyuncusu kendi end-zone’u içinde topla beraber düşürülürse, ve topu oraya getiren, topa “impetus” veren ekip hücum takımı ise defans takımı safety yapmış olur ve 2 sayı alır.
• Aynı şekilde top kale alanı içinden dışarı çıkarsa, ve topu oraya getiren, topa “impetus” veren ekip o takım ise, safety olur.
• Safety yapıldıktan sonra, sayıyı yiyen takım kendi 20-yard çizgisinden topa degajla vurarak (punt), topu rakip takım verir. Safety’i yapan takım böylece hem 2 sayı almış, hem de topu rakipten almış olur.
Başlangıç Vuruşu (Free Kick)
• Maç başında, devre başında, veya bir takım sayı yaptıktan sonra (safety hariç) oyuna başlangıç vuruşu ile başlanır.
• Topa vuracak takım kendi 35-yard çizgisi üzerindeki topa vurarak karşıya atar.
• Rakip takım topu tuttuktan sonra düşürülmeden mümkün olduğu kadar ilerlemeye çalışır, düşürüldüğü yerden hücum takımı başlar.
• Topun karşı end-zone’u geçerek saha dışına çıkması veya rakip end-zone’da ilk yere değmesi durumunda, touchback olur. Bu durumda karşılayan takım kendi 20-yard çizgisinden topu oyuna sokar.
• Topun iki end-zone arasında bir noktadan saha dışına çıkması durumunda, kuraldışı bir kick yapılmış olur. Topu karşılayan takım,
• A) Topa vuran takımın 5-yard geriden (ilk seferinde 30-yard çizgisi) topa tekrar vurması
• B) Topun çıktığı yerden, birinci hakkına başlamak
• C) Topa vurulduğu yerden 30-yard ileride, birinci hakkına başlamak
Arasında seçim yapar.
Topun İlerletilmesi
• Bir hücum takımının oyunu, 4 haklık (down) bir seri ile başlar.
• Takım bu 4 hak içinde 10 yard veya daha fazlasını gitmek durumundadır, aksi takdirde top rakibine geçer.
• Takımın bu 4 haktan herhangi birisinde 10 yard’ı geçmesi durumunda, takıma 4 haklık yeni bir seri verilir.
• Bu durum, takımlardan birisi sayı yapıncaya, veya top rakibe geçinceye kadar devam eder.
• Hakem, o anki hakkı ve gidilmesi gereken yardı “[Hak sayısı] ve [Gidilecek yard]” olarak açıklar
Örneğin: A takımı, kendi 30 yard’ından başladığında, 1. hakkı olduğu ve gitmesi gereken 10 yard olduğu için “1 ve 10 “ olarak ifade edilir.
A takımı, ilk hakkında 3 yard ileriye giderse, bir sonraki oyun A 33-yard’ından başlayacaktır ve “2 ve 7 “ olarak ifade edilir
2. Hakkında 4 yard aldığında, bir sonraki hak ve yard sayısı “3 ve 3” olarak ifade edilir.
3. Hakkında 6 yard aldığında, yeni bir seri için yeterli mesafe kat edilmiştir, ve takıma yeni bir seri verilir. Takım 43-yard çizgisinden “1 ve 10” oynar.
• Bir seri 4. haktan önce de bitebilir. Rakip takımın topu kapması veya takımın gerekli yardı alması durumunda topa hakim olan takıma yeni bir seri verilir.
• Örneğin “1 ve 10” da A takımının 20 yard alması durumunda, takıma yeni bir seri verilir ve topun ilerletildiği yerden tekrar “1 ve 10” oynanır.
• Topu rakip takım kaparsa, seri biter ve top rakip takımdadır. O takıma yeni bir seri verilir.
• Takım 4. hakkında gerekli mesafeyi kat edemezse, topun en son ilerletildiği noktadan rakip takıma bir seri verilir. Örneğin: “4 ve 7” oynanırken, A takımı 5 yard alırsa, bir sonraki atak rakip takımdadır. Rakip takım topun son noktasından “1 ve 10” oynayacaktır.
• Punt (Degaj): 3. hakkında gerekli mesafeyi alamayan takım, 4. hakkında oyun yapmak yerine, topu degajla karşıya atabilir. Burda amaç, 4. hakkında topu o noktadan rakibe vermek riskine girmek yerine, topun kaybını kabullenip rakibin daha geriden oyuna başlamasını sağlamaktır.
Örneğin: A takımı “4 ve 8” oynamaktadır. 8 yard’ı alması zor olduğundan, o 8 yard’ı almayı denemek yerine punt yaparak, rakibin yaklaşık 30 yard öteden oyuna başlamasını sağlar.
Hak ve Serinin Bitimi
• Bir Hak aşağıdaki durumlarda sona erer:
– Koşucu düşürüldüğünde
– Top saha dışına çıktığında
– Tamamlanmamış bir ileri-pas yere çarptığında
– Sayı olduğunda
– Düdük çalındığında
• Bir Seri aşağıdaki durumlarda sona erer:
– Takım 4. hakkında yeterli mesafeyi alamadığında
– Takım 4 haktan birisinde gerekli mesafeyi aldığında
– Topun hakimiyeti takımlar arası el değiştirdiğinde
– Sayı olduğunda
Topun İlerletilmesi: Koşu – Pas
• Bir hücum takımının topu ilerletmek için 2 temel seçeneği vardır: Koşu veya Pas oyunu.
• Koşu oyunu, hücum takımından bir oyuncunun topla beraber koşarak ilerlemesidir.
• Pas oyunu, hücum takımı tarafından atılan bir pasın tutulması ve koşarak ilerletilmesidir. Genel olarak ifade edilen ileri-pas’tır. İleri-pas, topu atan oyuncudan ileri bir noktaya atılan pastır. Diğer tüm paslar geri-pas’tır.
• Hücum takımı bir hak içerisinde sadece bir kere ileriye pas atabilir (geri pas konusunda sınırlama yoktur). Bu ileri-pas olarak adlandırılır. Bu pas , top neutral-zone’u geçmeden atılmış olmalıdır.
• Defans takımı topu kaparsa, ileri-pas atamaz. Geri-pas atabilir.
• Pası tutan oyuncu topu tuttuktan sonra ilerleyebilir, ve düşürüldüğü veya saha dışına çıktığı yere kadar ilerlemiş olarak kabul edilir.
• Atılan bir pas havada tutulmalıdır. Tutulamayan bir pas yere değdikten sonra o hak bitmiş sayılır.
Koşu Oyunu – Kurallar
• Topla koşan oyuncu, eli veya ayakları dışında vücudunun bir bölgesi yere değdiğinde düşürülmüş sayılır.
• Aynı şekilde, oyuncu saha dışına çıktığında oyun durur ve top o noktaya kadar ilerletilmiş sayılır.
• Forward-progress: Oyuncu düşürülmeden hemen önce topun en ileri noktası, topun ilerletildiği nokta olarak alınır. Müdahalenin başladığı noktada oyuncunun topu götürdüğü en ileri nokta esas alınır.
• Topu kapan her oyuncu topla beraber koşabilir, ancak bazı oyuncuların oyun başında topu eline alabilmesi için bazı kısıtlamalar vardır.
• Elinde top olmayan bir oyuncuyu kasıtlı olarak düşürmek oyun kurallarına aykırıdır.
• Fumble: Bir oyuncunun elindeki, kontrolündeki topun düşürülmesidir. Fumble olduğunda topu kapan oyuncu devam edebilir (İstisnai durumlar dışında). Fumble olması için topun kontrolünün sağlanmış olması önemlidir. Bir ileri-pas tutulamadığında, kontrol yoksa fumble söz konusu değildir.
Pas Oyunu – Kurallar
• Bir down sırasında sadece bir ileri-pas atılabilir. İleri-pas: Pası atan oyuncudan ileriye doğru atılan bir pastır. Diğer paslar geri-pas olarak kabul edilir. Geri-pas’ta sınırlama yoktur.
• Hücum takımında maximum 6 oyuncunun pas tutma hakkı vardır. Sadece pas-tutma hakkı olan oyunculara ileri-pas atılabilir. Diğer oyuncuların pas tutması durumunda takıma ceza verilir.
• Pass interference: Hücum tarafından atılan bir ileri-pas’ı tutmaya çalışan bir oyuncuya, topu tutana kadar müdahale edilemez. Pas havada iken bütün savunma oyuncularının ve hücumda pas tutma hakkı olan oyuncuların topu tutmak için eşit hakları vardır. Ancak topu tutmaya çalışan bir oyuncuya müdahale edilemez.
• Interception: Savunma takımının atılan bir pası tutması ve kontrol etmesidir. Savunma takımı oyuncusunun düşürüldüğü yerden top o takıma geçer, ve o takımın hücum serisi başlar. (A takımı pası B takımı tarafından “interception” yapılarak kapıldıktan sonra, B takımı oyuncusunun düşürüldüğü yerden B takımı hücum takımı 4 haklık serisine başlar).
• Geri-pas’lar, kurallar açısından bir koşu oyunu gibi değerlendirilir. Örneğin, bir geri-pas tutulamadığında, top oyunda kalır ve fumble gibi değerlendirilir, herhangi bir oyuncu topu kapabilir.
• Pası atan oyuncu, topu attığı sırada oyunun (hakkın) başladığı noktayı geçmemiş olmalıdır.
Hazırlayan: Kerem Ateş