Bu yazımda Türkiye de sadece Amerikan Futbolu camiasını değil herkesi ilgilendiren bir konuya değineceğim.
Türkiye Amerikan futbolu liginde takımların, koçların, oyuncuların ve aynı suretle bulunan veya gelecekte daha da çok artması beklenen izleyici kitlesinin amerikan futbolu terimlerini İngilizce değil de kendi öz dilimize ve anlayışımıza yakın bir çeviri dahilinde sunulması bu yazımdaki konum olacak.
Konu aslında ilk olarak forum sayfalarına tarafımdan aktarıldı ve insanların düşüncelerine onayına kısmen de olsa sunuldu ama benim niyetim sadece bu yazı ile dikkati forum arka sayfalarından biraz daha ön sayfalara çıkartmak.
Türkiye’de Amerikan Futbolunun gelişmesi tanınması için, doğru ve anlaşılır bir bicimde önce oyunu öğrenen oyunculara sonra da izleyici kitlesine aktarılması açısından önemli bir nokta olan Türkçe terim kullanımı hakkında amatör bir çalışmam oldu, varolsun ve düşüncelerini önerilerini esirgemesinler, diğer takımlardan arkadaşlarımın da çok yaratıcı ve aydınlatıcı katkıları geldi ve sonuç itibariyle aşağıdaki çalışma ortaya çıktı.
Aslında taktik isimleri ve taktiksel terimleri de barındıran daha geniş bir dokuman halinde bir çalışmam yine tamamlanmamış vaziyette bulunsa da ben sadece forumda tartışılmış olan daha ufak çaplı olan ama ana terimleri barındıran çalışmayı şu anda yazımdan aktarmak istedim.
Pozisyon Terimleri :
Hücum Takımı <HT>
QB (Quarterback) – Oyun kurucu <OK>
RB (Running back) – Koşucu <K>
HB (Halfback) – Hızlı koşucu <HK>
FB (Fullback) – Büyük koşucu) <BK>
WR (Wide Receiver) – Dış açık <DA>
SR (Slot Receiver) – Ara açık <AA>
TE (Tight End) – İç açık <IA>
T (Tackle) – Dış koruma <DK>
G (Guard) – İç koruma <IK>
C (Center) – Orta koruma <O>
OL (Offensive Line) – Hücum çizgisi <HC>
Savunma Takımı <ST>
LB (Linebacker) – Çizgi arkası <CA>
ILB (Inside Linebacker) – İç çizgi arkası <ICA>
OLB (Offensive Linebacker) – Dış çizgi arkası <DCA>
MLB (Middle Linebacker) – Orta çizgi arkası <ICA>
CB (Cornerback) – Açık savunma <AS>
DE (Defensive End) – Uç savunma <US>
DT (Defensive Tackle) – İç savunma <IS>
NT (Nose Tackle) – Orta savunma<IS>
DL (Defensive Line) – Savunma çizgisi <SC>
FS (Free Safety) – Serbest savunma <SS>
SS (Strong Safety) – Güçlü savunma <GS>
Özel Takımlar <OT>
H (Holder) – Tutucu <T>
P (Punter) – Degajcı <D>
K (Kicker) – Vurucu <V>
Kick Team – Başlangıç Takımı <BT>
Field Goal Team – Gol Takımı <GT>
Return Team – İlerleme Takımı <IT>
Punt Team – Degaj Takımı <DT>
Malzemeler :
Helmet : Kask
Facemask : Yüz Koruması
Chin Strap : Çenelik
Jaw Pad : Yanaklık
Helmet pads : Kask içlikleri
Shoulder Pad : Omuzluk
Body Pads : Vücut Korumaları
Jersey : Forma
Cleat : Krampon
Pant : Pantol (ODTÜ’lü arkadaşlardan alıntıdır.)
Cowboy Collar : Omur koruması
Neckroll : Boyun koruması / Boyunluk
Eyeshield : Göz koruması
Saha terimleri:
Yard : Yard
Goal Post : Kale
End Zone : Gol Bölgesi
Red Zone : Tehlikeli Bölge
Sideline : Kenar Çizgi
Hashmarks : Orta Noktalar
Pylon : Piyon (ODTÜ)
Gameclock : Oyun saati
Backfield : Arka saha
Line of Scrimmage : Başlangıç Çizgisi
End Line : Son Çizgi
Goal Line : Gol Çizgisi / Sayı Çizgisi
Inbounds : Saha içi
Out of Bounds : Saha Dışı
Midfield : Orta Saha
First Down : İlk Hak
Touchdown . Gol
Touchback : Taç
Field Goal : Alan Golü
Safety : Savunma Sayısı
Interception TD, Recovery TD : Savunma golü
2pt conversion : İki Sayılık gol
1pt conversion : Tek sayılık gol
CEZA TERİMLERİ (Terimlerin bazıları AFK kural kitabında daha doğru biçimde çevrilmiş olabilir ama kısaca belirtmekte fayda var)
Encroachment : Tarafsız Alan İhlali
Offside : Ofsayt
Eligible Receiver : Uygun Pas Tutucu
Ineligible Receiver Down field : Uygun olmayan pas tutucu ihlali
False Start : Hatalı Başlangıç
Fair Catch Interference : Guvenli tutuş İhlali
Offensive Pass Interference : Hücum pas ihlali
Defensive Pass Interference : Savunma pas ihlali
Helping the runner : Koşucuya Kural dışı yardım
Holding : (Kural Dışı) Tutma
Personal Foul : Kişisel Ceza
Chop Blok : Hatalı ikili blok
Delay of Game : Oyunun Gecikmesi
Illegal Formation : Hatalı oyuncu Düzeni
Illegal Shift : Hatalı oyuncu hareketleri
Illegal Motion : Hatalı oyuncu hareketi
Illegal Procedure : Hatalı oyuncu başlangıcı
Intentional Grounding : Kural dışı pas atma
Unsportsmanlike conduct : Centilmenlik dışı hareket
Unnecessary roughness : Gereksiz Sertlik
Roughing the passer/punter : Oyun kurucuya/ sertlik
Tripping : Hatalı hareket / Çemle takma
Clipping : Hatalı Blok
Spearing : Kaskın kural dışı kullanımı
Terimlerin genel hali yukarıdaki gibidir. Tekrar tekrar belirtmekte fayda var aksi halde sevimsiz gözükebilirim; Bu terimlerin her biri amatör çalışmaların ürünüdür ve bu çalışmanın amacı öneriden öteye gitmeyen bir amacı gütmektedir. Asıl amaç konu hakkında çalışma yapmak, elimizden geldiğince çorbaya tuz atmaktır…
İnsanlar bu veya başka terimleri beğenir, kullanmaya başlarlar, takim sitelerinde hatta NFLTR.com da hatta her birimizin dilinde bu terimler donup dolaşmaya baslar, beğenileni dilimize yerleşir beğenilmeyeni veya alternatif olarak üretilen veya türetilen bir başka terim insanlara daha anlaşılır daha güzel gelir o kullanılmaya başlanır ve en azından su anda kullandığımız İngilizce terimler yerine hem bizi dışarıdan dinleyen, izleyen insanlara antipatik gösterten hem de bir çok yeni oyuncunun, sporu bilmeyen ama izlemeye, öğrenmeye çalışan seyircilere Türkçe terimler ile ulaşılmaya başlanır, hiç değilse bu konuda her birimizin özverisiyle bir adım atılmış olunur diye düşünüyorum.
Bazılarımıza elbet bazı terimler anlamsız sevimsiz hatta komik gelecektir, ama unutmamamız gereken şey hiç değilse yukarıda Türkçe olan terimlerin İngilizce terimlere kıyasla aklımızda bir anlam ifade edebiliyor olmasıdır. Sonuç itibariyle Türkçe terimlere bir şekilde alışabilmenin zor olmadığını ilk olarak anlamamız gerektiğini düşünüyorum; bildiğimiz İngiliz futbolunda bile kornere köse vuruşu diyen ama penaltıya ‘ceza vuruşu’ demeyi bir türlü akıl edememiş ve hatta simdi ceza vuruşunun kulağa komik geldiğini bile düşünen zihniyeti anlayışla karşılayabildiğimiz gibi.
Sağolsunlar, katkıda bulunan ve çalışmayı beğenen ODTÜ’lü Hacettepe’li, Gazi’li, Ankara’lı ve diğer tüm arkadaşlarıma, Türk (Amerikan) futbolunun gelişmesi için ter döken tüm takımlara ve oyunculara teker teker teşekkürü bir borç bilirim.